یکی از مهم‌ترین اصول برقراری ارتباط با کودک، استفاده از تکنیک همدلی می‌باشد. به جای عجله کردن در بازخورد نشان دادن به رفتار های کودک لازم است که به حرف‌هایی که او میزند و احساساتی که پشت آن صحبت‌ها تجربه میکند توجه کنیم، و او را متوجه این موضوع کنیم که او و نیازش را درک میکنیم.
اما اصلاً همدلی یعنی چه؟
مریم کهباسی، فعال حوزه کودکان، به این سوال این طور پاسخ می‌دهد:
از نظر علمی، عصب شناسان می گویند که برای همدلی کردن دو بخش از مغز باید فعال باشد:
۱_مرکز عاطفی که احساسات دیگران را درک میکند.
۲_ مرکز شناختی که سعی می کند بفهمد چرا یک احساس پدید آمده است.
محققان علوم رفتاری معتقدند برای آینده پایدار و انسانی این نکته مهم است که ما همدلی کردن را یاد بگیریم.
جویای حال پر روانشناس و استاد اخلاق زیستی در دانشگاه کالیفرنیا که همدلی را مطالعه میکند می‌گوید هسته اصلی همدلی کنجکاوی است اینکه بفهمیم در دل زندگی کسی که با او همدلی میکنیم چه می گذرد.
تا وقتی تجربه های زیستی مشابه و آگاهی از سبک زندگی و مدل تفکر طرف مقابلمان نداشته باشیم همدلی تقریباً غیر واقعی است.
پس چطور می شود همدلی کرد؟
حل رییس روانپزشک در دانشکده پزشکی هاروارد و دانشمند ارشد همدلی می گوید: برای همدلی کردن فقط خود را جای شخص دیگه تصور نکنید بلکه با کفش های او در آن قدم بزنید.
برای یادگرفتن همدلی در قدم اول با آدم های غریبه با تفکرات و شغل ها و درجات اجتماعی متفاوت شروع به حرف زدن کنید.
در قدم دوم به حالات چهره و حرکات صورت آنها توجه کنید. چون خشم و عصبانیت و غم یا هر احساس دیگری ممکن است نمایشی منحصر به فرد در چهره ی آدم های دیگر داشته باشد.
در بیشتر زمان‌ها ما آدم ها به خاطر تفکرات ،دانش، جهت سیاسی،جنسیت و خیلی از عوامل دیگر که در وجودمان هست به طرف مقابل مغرضانه نگاه میکنیم هر چقدر هم که بخواهیم همدل باشیم اگر طرف مقابلمان را انسانی برابر با خودمان نبینیم با وجود تمرین های زیاد برای مشاهده کردن و شنیدن فعال باز هم نمی‌توانیم همدلی کنیم حال که طرف مقابلمان کودکمان یا همسرمان یا دوست یا همکار مان باشد یا حتی یک فرد غریبه.
برای شروع چند سوال باید از خودمان بپرسیم؟
آخرین باری که مجبور شدیم در مورد نژاد، قومیت جنسیت، مذهب و سطح توانایی خودمان فکر کنیم چه زمانی بود؟
هنگام تماشای فیلم یا تلویزیون چند با شخصیت هایی را میبینیم که خودمان را منعکس کنند؟
چند بار در محیط‌های اجتماعی قرار گرفتیم که اکثر افراد هویت متفاوتی از ما داشتند؟
بعد به این نگاه کنیم که در کنار افراد دیگر کجا می توانیم قدمی برداریم تا حرف نگفته ای گفته شود و صدای کسانی که قدرت کافی ندارند باشیم با این تمرین یاد میگیریم با کفش های کسی که نیاز به همدلی دارد قدم برداریم.تا اینجا خودمان و دیگران را مشاهده کردیم اما فقط قرار نیست که مشاهده کنیم قرار است که برای یاد گرفتن همدلی قدم برداریم سکوت نکنیم و اگر حقی ناحق می‌شود اعتراض کنیم و به احساسات اطرافیانمان دقت کرده و احساسات مختلف را بشناسیم.
گفتگو های سخت و چالش برانگیز هستند برای یادگیری همدلی بسیار به شما کمک می‌کنند برای همدلی شما باید رواداری را بیاموزید برای همدلی شما باید تاب‌آوری را نیز هم بیاموزید.
برای تمرین رواداری و تاب آوری این تمرین را انجام دهید:
مرحله اول: چیزی نگویید بیشتر گوش کنید.
مرحله دوم: اگر شخصی را آزرده اید، عذرخواهی کنید.
مرحله سوم: تحقیق کنید و نوشته های افرادی که تجربه مشابه از آنچه در مورد آن بحث می‌کنید تجربه کرده‌اند را بخوانید.
و به یاد داشته باشید همیشه نیمی از حقیقت نزد طرف مقابل است.
برای همدلی,گوش دادن مهم است اما گوش دادن چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟
از زبان بدن خود برای نشان دادن گوش دادن استفاده کنید نداشته باشید کمی به جلو خم شوید و تماس چشمی برقرار کنید به حالات صورت و زبان بدن گوینده بسیار توجه کنید به احساسات گوینده توجه کنید صحبتش را قطع نکنید و هر سوالی که دارید در پایان بپرسید.
احساسات را به کودکانمان یاد بدهیم در بازی در کتاب در مورد احساسات عروسک ها و شخصیت ها بپرسیم وقتی چالشی پیش روی شانه است از کودکتان بخواهید به احساسات طرف مقابل توجه کند.
تفاوت همدلی با همدردی چیست؟
وقتی که همدلی میکنیم مانند همان حس را خودمان تجربه می کنیم وقتی کسی از قم می‌گوید ما مثل و غمگین می شویم هر چند تجربه مشابهی نداشته باشیم.
وقتی همدردی میکنیم احساس غم طرف مقابل را درک میکنیم و ابراز میکنیم و گاهی با ابراز تاسف گاهی با ابراز ناراحتی، اما احساس مشابهی نداریم فقط ابراز مشابه داریم.
در همدلی گاهی تجربه و احساس مان را با طرف مقابل شریک می شویم اما این به این معنی نیست که همدردی خوب نیست چون همدردی باعث می شود شما به مشکلات اطرافیان تان اهمیت بدهید.
حالا که فهمیدی محمدلی به چه معناست چطور
با فرزندم همدلی کنم؟
عطیه زائر روانشناس کودک در پاسخ به این سوال چند مثل میزند:
تکنیک همدلی زمانهایی به کار می‌رود که و چه احساسی دارد در این زمان اول باید احساس او را بفهمیم و آن را هر چیزی که هست بپذیریم چنین زمانی است که او را درک کرده ایم.
اگر درکش کردیم می توانیم با ارتباط کنیم چنین زمانی او حرف ما را می فهمد و با ما همکاری میکند.
نمونه‌هایی از تکنیک همدلی
بچه: بابا من می خوام برم مسافرت ما هیچ وقت مسافرت نمیریم.
بابا: عجب پس نظرت اینه که ما کم بریم مسافرت تو دلت میخواد بیشتر به مسافرت خیلی ممنون که اینو بهم گفتی.
در اینجا پدر احساس فرزندش را که نرفتن‌به مسافرت است فهمید و پذیرفته می داند که نمی تواند بیشتر به مسافرت ببردش مهم این است که هرگز نباید احساس بچه را پس زد و او را به خاطر این که احساساتش را بیان کرده و گفته سرزنش و تحقیر کرد.
بچه: بابا من نمیخوام برم مدرسه خوابم میاد.
پدر:راست میگی صبح آدم میخواد بخوابه منم خیلی وقتا مشکل دارم که صبح پاشم اما چاره‌ای نیست باید بلند شی بری مدرسه.
در این نمونه دید که پدر درخواست فرزند را مبنی بر مدرسه نرفتن نپذیرفت اما با او همدلی و همدردی کرد پس نباید احساس بچه را پس بزنیم یا نادیده بگیریم.