یکی از دغدغههای مهم والدین و مربیان و معلمان کودکان این است که بدانند فرزند یا شاگردشان در چه زمینهای از استعداد و هوش بالایی برخوردار است. نکته مهمی که در این زمینه مطرح است؛ این است که بدانیم هوش، محدود به یک حیطه خاص نمشود. از این رو لازم است که انواع هوشها را بشناسیم و بدانیم که کودکمان در کدام زمینه نسبت به سایر زمینهها از هوش بالاتری برخوردار است. و به تقویت آن حیطه و سایر حیطهها به وسیله بازیها، کتابها و قصهها بپردازند. در این راه میتوانند از متخصصان و طراحان بازی کودک نیز کمک بگیرند.
گام اول این است که انواع هوشها را بشناسیم:
گاردنر نظریه پرداز هوش نه گانه، تئوری هوشهای چندگانه را در سال ۱۹۸۳ در کتابی به اسم (چارچوب ذهن) عنوان کرد. او در این نظریه عملکرد افراد را در حیطههای مختلف تحلیل و بررسی کرده است و معتقد است که افراد دارای انواع هوش نه گانه هستند. که در هر فرد با توجه به ویژگیهای او، ضریب هر کدام از این هوشها متفاوت، متنوع و متغیر میباشد.
همه افراد از هر ۹ هوش به طور نرمال و عادی برخوردار هستند؛ اما بعضی از افراد از یک نوع هوش، درصد بالاتری را دارند؛ که همین موضوع باعث شکوفایی و خلاقیت آنها در آن حوزه خاص میشود.
۱_ هوش هستی گرایانه:
هوش هستی گرایانه، شامل توانایی مشاهده الگوها در هستی و درک نظامهای هستی و دنیای موجود؛ از راه تفاوت قائل شدن بین عالم دنیای فانی و دنیای واقعی و دستهبندی کردن آنها میباشد. درک چرایی موجودیت و بیان چگونگی خلق عالمهای موجود در هستی و درک ذات لایتناهی فلاسفه و هر آنچه که در پی کشف موجودیت و چرایی خط و آفرینش هستی میباشد، از این نوع هوش برخوردار است.
۲_ هوش میان فردی:
هوش میان فردی، توانایی درک منظورها، انگیزهها و تمایلات دیگران و ارتباط موثر با آنهاست.
مربیان فروشندگان روحانیان سیاستمداران و مشاوران همگی از هوش میان فردی بالایی برخوردار هستند.
۳_هوش درون فردی:
هوش درون فردی، توانایی ما در آگاه شدن از احساسات، انگیزهها و تمایلاتمان است. اینکه بدانیم چه آرزوهایی داریم، چه تواناییهایی داریم، در لحظه چه احساساتی را تجربه می کنیم و در شرایط مختلف چطور رفتار میکنیم.
۴_ هوش فضایی تصویری:
هوش فضایی، توجه به جزئیات دیداری است. هوش فضایی به ما این توانایی را میدهد که جنبههای فضایی دنیا را در ذهن خود بازنمایی کنیم و جزئیات امور را تشخیص دهیم.
بازیهایی که به تقویت هوش فضایی کمک میکنند این نوع بازیها هستند: سودوکو، ماز، تانگرام، بازیهای سایه
معماران مجسمه سازان هنرمندان تجسمی مخترعان کاشفان طراحان داخلی مکانیک ها کسانی هستند که از هوش تصویری فضایی خوبی برخوردار میباشند.
۵_ هوش زبانی کلامی:
هوش زبانی کلامی، توجه به زبان گفتاری و نوشتاری است. این هوش به ما در یادگیری زبانهای مختلف کمک میکند. افرادی که دارای هوش کلامی قوی هستند در قالب کلمات میاندیشند!
نویسندگان، روزنامه نگاران، شعرا، و سخنوران دارای هوش کلامی بالایی هستند.
۶_ هوش منطقی ریاضی:
این هوش توانایی انجام مبحثهای عملیات ریاضی را به ما میدهد. درک اصول، علت و معلول، توانایی تحلیل مسائل و مشکلات به شکل منطقی، و توانایی استدلال ریاضی، مربوط به این هوش است. این هوش بیشترین توجه را در مراکز آموزشی و مدارس به خود اختصاص داده است.
دانشمندان مهندسان پژوهشگران حسابداران ریاضیدانان کسانی هستند که از هوش منطقی ریاضی بالایی برخوردارند.
۷_ هوش بدنی جنبشی:
این نوع هوش، جسم را درگیر میکند و مربوط به توانایی استفاده ماهرانه از بدن میباشد.
استعداد در ورزش و رقص مربوط به این نوع هوش است.
ورزشکاران و رقصنده ها، معلمان تربیت بدنی هنرپیشه آتشنشانان صنعتگران کسانی هستند که از هوش اندامی جنبشی بالایی برخوردارند.
۸_ هوش موسیقیایی:
در این نوع هوش به تفاوتها در زیر و بمی صدا، نتها، و آهنگها و نواختن آلات موسیقی، و در نهایت آواز خواندن توجه میشود که در نتیجه باعث تقویت یا پرورش هوش کودکان مستعد خوانندگی، موزیسینی و ... میشود.
موسیقی دانها، آهنگسازها، خوانندهها، معلمهای موسیقی و رهبران ارکستر از کسانی هستند که دارای هوش موسیقیایی بالایی میباشند.
۹_ هوش طبیعت گرا:
کسانی که دارای هوش طبیعت گرا هستند، افرادی هستند که اونس و ارتباط بیشتری با طبیعت دارند و به علم آموزی درباره موجودات زندهای همچون گیاهان و حیوانات علاقه مند هستند.
زیست شناسان، ستاره شناسان، مهندسان محیط زیست، باغبانان و مزرعه داران کسانی هستند که از هوش طبیعت گرای بالایی برخوردارند.