مسئله پرخوری در کودکان و دانش‌آموزان به ویژه در سنین پایین، همچون
دانش‌آموزان دبستان و ابتدایی، هشداری جدی برای خانواده‌ها است. چراکه علاوه بر
عوارض ظاهری آن، از جمله چاقی و اضافه وزن، بیماری‌های جدی دیگری نیز در بعد جسمی
و روانی در پی دارد. که سلامت کودک را به صورت مستقیم و غیرمستقیم تحت شعاع قرار
می‌دهد.
در سال‌های اخیر با رشد و توسعه تکنولوژی، و کاهش یافتن و کم رنگ شدن فعالیت‌های بدنی افراد در سنین مختلف، شاهد افزایش چشمگیر آمار چاقی و بیماری‌های ناشی از
اضافه وزن در جوامع مختلف بوده‌ایم.
همچنین خوش‌اشتها بودن به صورت غیرطبیعی و بیش از اندازه‌ی کودک، در اغلب خانواده‌ها نشانه‌ی سالم بودن
کودک و مایه‌ی خرسندی خانواده‌ها است. اما یک نکته قابل توجه است که به طور کلی به
فراموشی سپرده شده است، آن هم اینکه، پرخوری در کودکان یک رفتار ناسالم است!
اگر فرزندی خوش‌اشتها و پرخور و نیز در مسیر چاقی دارید، همراه ما
باشید تا به برسی دلایل و راهکارهای این موضوع بپردازیم.
در ابتدا ذکر این موضوع لازم است، که بدانیم پرخوری کودکان تنها وابسته
به ژن، و ارثی بودن این مطلب نیست. بلکه ممکن است به مسائل دیگری نیز مربوط باشد.
مسائلی همچون عوامل محیطی، عادت‌های نادرست، شرایط سنی، جنسیت، بافت بدنی، بیماری‌های مربوطه، تفکرات اشتباه و ... که به این موضوع دامن می‌زنند.
میل شدید به غذا خوردن در مواقع گرسنگی شدید:
کودکان، تا مرز هجده سالگی، در بازه‌ی رشد خود قرار دارند. و گاهی این
امر تا حد استاندارد و معقول خود، طبیعی است. که در یک بازه زمانی دچار پرخوری
باشند. که البته در این شرایط هم این مساله نباید نادیده گرفته شود و بایستی کنترل
شود. از این رو تلاش کنید که با وعده‌های غذایی سالم و مقوی، و در عین حال کم حجم
و با کالری مناسب، به این نیاز فرزند خود پاسخ صحیح دهید. و تا حد امکان از غذا
خوردن در بین وعده‌های اصلی غذایی، جلوگیری کنید. و با جایگزین کردن میوه جات،
لبنیات و مغزهای مقوی و مفید، کودک را از
خوراکی‌های پرچرب و شیرین و نیز نمک سود شده دور کنید. در این صورت با اقنا کردن
کودک در سیر شدن، در وعده‌های اصلی غذایی او نیز اختلال بوجود نخواهد آمد.
فعالیت بدنی زیاد:
اگر کودکی پرجنب و جوش دارید، که در طول روز تحرک زیادی دارد، بابت پرخوری
او نگران نباشید. هر چند که این مورد نیز باید تحت نظر والدین و یا پزشک مربوطه
قرار بگیرید تا اصولی باشد. اما این نکته نیز وجود دارد که با هربار کاهش یافتن
کالری بدن در اثر فعالیت‌های بدنی، این دستور از سمت مغز برای خوردن غذا و تامین
شدن انرژی از دست رفته صادر می‌شود!
پس بهتر است که کودک خود را به خوردن مواد انرژی‌زا و پرکالری سالم،
همچون برگ میوه، سبزیجات، کربوهیدرات‌های خشکبار و آجیل مانند، و دیگر خوراکی‌های
طبیعی، که سرشار از ویتامین‌ها، پروتئین‌ها و کلسیم و دیگر مواد معدنی می‌باشد،
قبل از شروع فعالیت عادت دهیم.
تاثیرپذیری از
دوستان و نقش رسانه‌ها:
در سنین پایین، کودکان راحت‌تر و بیشتر، از اطرافیان به ویژه
دوستانشان تاثیر می‌گیرند. دوست دارند کیفشان، مدادهایشان و دفاتر و دیگر وسایلشان
مانند آنها باشد، و در رفتار نیز مانند آنها عمل کنند. یکی دیگر از این الگو
برداری‌ها در خوردن است. بچه‌ها دوست دارند خوراکی‌هایی که در دست همکلاسی و
دوستانشان می‌بینند را آنها هم داشته باشند و تجربه کنند. همچنین از نقش رسانه‌ها
نیز نباید غافل بود. کودکان با دیدن خوراکی‌های رنگارنگی که هر روز در تلویزون و
دیگر رسانه‌ها به معرض نمایش گذاشته می‌شوند، و اغلب فاقد خواص و حتی مضر هستند، میل چند برابری به خوردن آن خوراکی ها پیدا می‌کنند. البته شما نباید خوردن تمام
این خوراکی‌ها را برای همیشه ممنوع کنید، و اجازه مصرف آن را از کودک خود بگیرید،
بلکه می‌توانید با تعیین کردن یک برنامه غذایی اصولی و مناسب، این مواد خوراکی را
هم به صورت محدود در روند غذایی کودک خود قرار دهید.
کنترل کردن احساسات
کودک با غذا خوردن:
گاهی بعضی از خانواده‌ها، با غذا دادن به کودک خود در زمان‌هایی که
بهانه گیری و گریه کردن را شروع می‌کند، سعی در آرام کردن او می‌کنند. غافل از این
اینکه این موضوع و عادت را در کودک خود نهادینه می‌کنند. و در آینده، تبدیل به
رفتار و عادتی غلط و نامناسب و بسیار مضر برای او می‌شود. این عامل، همچنین موجب
این می‌شود که کودک در مواقعی که احساس گرسنگی نیز ندارد، تنها به دلیل فروکش کردن
خشم خود، شروع به پرخوری کند. که این موضوع
پس از مدتی، نتیجه ای جز بیماری‌های گوناگون و چاقی ندارد.
عوامل محیطی:
شاخص‌های محیطی، مقدار کالری و انرژی دریافتی بدن و میزان نیازمندی به
آن را در بدن دچار اختلال کرده و تعادل آن را بهم می‌ریزد. یکی از عوامل محیطی می‌تواند
کاهش یافتن میزان سوخت و ساز بدن در اثر کم تحرکی باشد.
شرایط حاکم بر اختلال پرخوری متاثر از دوران جنینی و نوزادی:
تغذیه غیراصولی شیرخواران، در دوران نوزادی نیز می‌تواند نقش در چاقی
کودک در سال‌های آتی زندگی‌اش داشته باشد. اما در کل با کنترل کردن شیری که به
کودک داده می‌شود از سمت مادر، این شیر مادر است که می‌تواند از چاقی مفرط کودک در
سنین بالاتر جلوگیری کند. همچنین تغذیه جنین در دوران رشد در رحم مادر نیز، احتمال
دارد منجر به تغییرات فیزیولوژیکی شود و در انتها منجر به چاقی شود.
راهکارهای پیشگیری از چاقی کودک و کمک به او در کنترل وزن خودش چیست؟
1- مدیریت استرس
ذکر کردیم که اضطراب، از جنبه‌های پرخوری در کودکان است. پس با نظارت
بر این موضوع ،آرامش را در کودکان خود تقویت کنیم.
2-
دنبال کردن برنامه غذایی مشخص
صبحانه‌ی کامل و مفید، می‌تواند از اشتهای زیاد کودک در طول روز بکاهد.
وعده‌ی نهار و شام را متعادل کنید.
اگر کودک شما عادت به میان
وعده دارد، در بین وعده‌های اصلی غذایی، ، از کیک‌های خانگی و مغزها و میوه جات
استفاده کنید
3- توسعه دادن درک کودک
و آگاهی او نسبت به عوارض پرخوری
با کودک همدلی کنید و
به صورت صمیمانه او را از ضررهای ناشی
از خوردن غیر اصولی و نامتعارف غذاها در آینده آگاه کنید و در این راستا راه‌حل‌هایی ساده و متناسب با سن او نیز برایش ارائه کنید.
4- ورزش کردن
ورزش کردن و تحرک بدنی اگر همراه با رژیم غذایی صحیح باشد نتیجهای
مطلوب را در مدت کوتاه‌تری برای ما به ارمغان خواهد آورد. همچنین موجب کاهش چشمگیر
خطر ابتلا به مشکلات قلبی و تنفسی را در کودک و دانش‌آموز می‌شود. و افزایش اعتماد
به نفس را با کاهش وزن و تناسب اندام برای کودک به ارمغان خواهد آورد.