برخی از دانش‌آموزان، در دوره‌های امتحان چنان دچار تشویش و اضطراب می‌شوند که علائمی چون سرگیجه، حالت تهوع، گاهی بی‌اشتهایی، لرزش بدن، کند شدن حافظه و مشکل داشتن در به خاطر آوردن دروس، دل پیچه، افزایش ضربان قلب، عدم تمرکز و بسیاری از پیامدهای دیگر را به دنبال خواهند داشت. داشتن استرس در نوع صحیح خود و در حد کم، موجب تلاش بیشتر و تمرکز بر روی انجام یک کار واحد و درنتیجه عملکرد بهتر می‌شود. و نیز هوشیاری فرد و فاصله گرفتن از بی حالی و کاهلی کردنرا بدنبال دارد. اما رد کرن مرزهای آن باعث ایجاد اختلال می‌شود. و در نهایت به اضطراب شدید می‌انجامد.
اضطراب امتحان چیست؟
این وضع یک شرایط روانشناختی است، که پریشانی و دلهره‌های شدید دانش‌آموز را در سر جلسه امتحان به همراه دارد. با این وجود که اکثر افراد قبل و بعد از امتحان، تاحدی دچار استرس و اضطراب می‌شوند، اما در هنگام امتحان می‌توانند این احساس را کنترل کنند و شرایط را به حالت عادی درآورند. اما دسته‌ای که قادر به کنترل آن نیستند و شرایط اضطراب بر آنها حاکم می‌شود، به هنگام امتحان دچار تشویش و اختلال در به یاد آوردن مطالب و حواس پرتی می‌شوند و عملکرد مطلوبی را نخواهند داشت.
در این میان والدین، معلمان، هم کلاسی‌ها و خود فرد، می توانند براین مشکل دامن بزنند و موجب تشدید آن شوند. و تا حدی دانش‌آموز را دچار سرگردانی و آشفتگی می‌کنند که در سنین بالاتر و با دشوار شدن مطالب آموزشی و توسعه یافتن حوزه‌های درسی، از فضای درس و آموزش آزرده و بیزار می‌شوند. و دیگر نشاط و انگیزه‌ای برای ادامه دادن تحصیلات ندارند.
علل بوجود آورنده این مشکل چیست؟
عملکرد ضعیف در آزمون‌های قبلی:
اگر دانش‌آموزی بنا به دلایل مختلف مطالعه ناقصی داشته باشد، و نتواند مطالب را آنطور که باید مرور کند و به خاطر بسپارد، در نتیجه در زمان شروع آمتحان اضطراب وجودش را فرامی‌گیرد و تحت تاثیر همین اختلال، از سطح یادگیری مطالب، پایین‌تر عمل می‌کند و بدین ترتیب خاطره‌ای ناخوشاید و احساس ناکامی باعث این می‌شود که حس ترس و اضطراب را در امتحانات بعدی نیز همراه خود داشته باشد.
عدم آمادگی کافی و یا ترس از شکست خوردن:
اگر دانش‌آموز برای امتحان آمادگی کافی نداشته باشد، و یا اصلا درس را مطالعه نکرده باشد، ممکن است اضطراب بیشتری داشته باشد. همچنین دانش‌آموزانی که احساس ارزشمندی را منحصر به نمراتی که کسب می‌کنند می‌دانند، و نیز از سمت خانواده هم این حس به آنها القا می‌شود که فقط درصورتی مورد تشویژق قرار می‌گیرند که نمرات خوبی دریافت کنند و در غیر این صورت سرزنش می‌شوند، از گروه دانش‌آموزان مضطرب خواهندبود.
توقعات و علل فردی:
داشتن انتظار بیش از توان خود و یا تلاش نکردن به اندازه توقعی که از خود دارید، اعتماد به نفس پایین، نداشتن انگیزه برای موفیت با توجه به شکست‌هایی که در امتحانات قبلی به هر دلیلی داشته‌اید، تفکر و اعتقاد منفی نسبت به توانایی‌های خود و امتحانات، آمادگی ناکافی و عدم تمرکز هنگام درس خواندن، از دسته علل فردی به شمار می‌آیند.
تاثیرات خانواده:
سختگیری‌های بیش‌ازاندازه و آزاردهنده، قید و شرط گذاشتن با توجه به نمرات دانش‌آموز، والدین مضطرب که الگوی رفتاری کودکانشان هستند، اختلافات و درگیری‌های موجود در خانه به ویژه در شرایط روزهای امتحان، عدم برقراری آرامش در خانه توسط والدین و نیز سروصداهای مزاحم که موجب بهم ریختن تمرکز دانش‌آموز می‌شود.
تاثیرات و شرایط مربوط به مدرسه:
توقعات بالای معلمان، سرزنش‌ها و عتاب کردن‌های معلمان در حضور دیگر دانش‌آموزان، تغییر دیدگاه معلمان، رقابت‌های نادرست بین دانش‌آموزان نوع سوالات، تفهیم نکردن دانش‌آموزان برای امتحان.
و اما روش‌های کاهش اضطراب چیست؟
نحوه درست مطالعه کردن به شیوه‌ای موثر:
دانش‌آموزان باید خوب درس بخوانند، تمرین کنند، از هدر دادن وقت خود برای خیال پردازی و بازی کردن بپرهیزند، و به گونه‌ای مطالعه کنند و درس بخوانند که مطالب را بعد از امتحان هم به راحتی به‌‌یاد آورند و برای دفعات بعدی صرفا به یک مرور ساده نیاز داشته باشند.
برقراری آرامش و تعادل در شرایط خانه:
فضایی که دانش‌آموز در آن به مطالعه درس‌هایش می‌پردازد، باید از آرامشی نسبی و سر و صدا بسیار کمی برخوردار باشد. و جلوی تمرکز کردن دانش‌آموز را هنگام درس خواندن نگیرد.
توجه و اهمیت دادن به روز امتحان و تغذیه اول صبح:
یک غذا و خوراکی مقوی و کامل در وعده صبحانه می‌تواند بسیار موثر باشد. در داشتن انرژی و تمرکز حواس و مرور دانسته‌های مربوط به امتحان و به خاطر آوردن مطالب کمک زیادی به دانش‌آموز می‌کند. همچنین سعی کنید دانش‌آموز را زودتر راهی مدرسه کنید تا در رابطه با دیر رسیدن و عقب ماندن از زمان شروع امتحان، دچار اضطراب و دلهره نشود. با دوستان و همکلاسی های مضطرب خود که موجب دادن انرژی منفی و تشویش به وی می‌شوند، تا قبل از امتحان دوری کند.
و در آخر اینکه، جملات امیدوار کنند به خود بگوید. و قبل از شروع امتحان ابتدا تمرکز کند و با نفس عمیق کشیدن خود را در شرایط ایده‌آل برای امتحان دادن نگه دارد. و یک دور تمام سوالات را مرور کرده و نکات کوتاه کلیدی را در سربرگ هر سوال یادداشت کند. تا وقتی به آنها می‌رسد دچار فراموشی نشود. در هنگام امتحان از مواد قندی همچون آبنبات و شکلات استفاده کند تا دچار افت قند و فراموشی نشود.
بدانید که اضطراب قابل درمان است و اگر احساس می‌کنید استرس و اضطراب امتحان مانع پیشرفت شما می شود، با مشورت از متخصصان این حوزه و نیز با استفاده از راه‌های خود درمانی خویش را آرام کنید.