رعایت آداب نگارشی یکی از مهمترین اصولی است که به فصاحت و بلاغت یک متن منجر می شود از این رو در ابتدا لازم است کاربرد هر یک از علائم نگارشی را بدانیم و آن ها را به دقت به کار ببندیم.

علائم نگارشی و زمان و نوع استفاده از آنها:

نقطه (.)

نقطه نشان دهنده ختم جمله و پایان است.

ویرگول (،)

زمانی از ویرگول استفاده می کنیم که نیاز به وقف و درنگ در میان یک جمله داریم.

ویرگول نقطه (؛)

ویرگول نقطه نیز مانند ویرگول نشان دهنده وقت و مکث می‌باشد؛ اما نه در بین یک جمله بلکه بین دو جمله.

زمانی که یک جمله به پایان می‌رسد اما هنوز متن ما ادامه دارد از نقطه ویرگول استفاده می کنیم.

دو نقطه(:)

زمانی که میخواهیم موضوعی را شرح دهیم از دو نقطه استفاده می کنیم زمانی که به عنوان مکث بعد از دیدن دو نقطه می‌گذرد بیشتر از مکثی است که بعد از نقطه انجام می‌دهیم.

حالا پرسشی که مطرح می‌شود این است که چه زمان هایی ما باید از دو نقطه استفاده کنیم.

الف) زمانی که می خواهیم جمله‌ای از کسی را بیان کنیم، از دو نقطه استفاده می کنیم؛ به این کار در اصطلاح نقل قفل کردن می گویند.

اما نکته مهمی که اینجا مطرح می باشد این است که ما تنها زمانی می توانیم از دو نقطه استفاده کنیم که دقیقاً بخواهیم این جملاتی که یک فرد استفاده کرده است را نقل قول کنیم، که به این حالت نقل قول مستقیم نیز می گویند. اما در صورتی که بخواهیم محتوا و مضمون سخنان او را نقل کنیم، مجاز به استفاده از علامت دو نقطه نمی‌باشیم.

ب) زمانی که بخواهیم اعضا و زیر مجموعه های یک چیز را شرح دهیم از علامت دو نقطه استفاده می‌کنیم.

ج) زمانی که بخواهیم معنای یک واژه و مترادف‌های‌آن را بنویسیم از علامت دو نقطه استفاده می کنیم.

د) زمانی که بخواهیم ساعت و دقیقه را بنویسیم بین عدد ساعت و عدد دقیقه از دو نقطه استفاده می‌کنیم.

سه نقطه(۰۰۰)

گاهی پیش می آید که در نام بردن مواردی به علت ازدیاد آنها از نام بردن تک تک شان خودداری میکنیم. به عنوان مثال به جمله زیر دقت کنید:

دلایل زیادی برای طلاق مطرح شده است از میان آنها می توان به مشکلات عاطفی، مشکلات جنسی، فشارهای اقتصادی و .... اشاره کرد.

اغلب اوقات می توانیم سه نقطه را به صورت کلمه غیره بخوانیم.

 پرانتز ( )

زمانی که بخواهیم یک موضوع را خارج از مطلب اصلی و برای توضیح بیشتر، میان جمله های یک متن بیان کنیم از پرانتز باز و بسته استفاده میکنیم؛ و در میان این دو پرانتز توضیح خود را قید می کنیم.

قلاب [ ]

گاهی در بعضی از جمله ها میبینیم که نیاز است کلمه ای به آن اضافه شود تا جمله رساتر باشد به همین دلیل در ویرایش دوباره آن است علامت قلاب استفاده می کنیم وبین دو علامتِ قلاب کلمه‌ای که بودنش به فصاحت متن کمک می‌کند را به کار می‌بندیم.

گیومه« »

گیومه زمانی به کار می رود که می‌خواهیم نقل قول مستقیم داشته باشیم همان طور که پیش‌تر هم گفته شد، برای نقل قول مستقیم از دو نقطه استفاده می‌کنیم بنابراین، گیومه حتماً بعد از علامت دو نقطه می‌آید.

علامت سوال(؟)

این علامت برای بیان پرسش به کار می رود.

ستاره (*)

گاهی در خلال نگارش یک متن نویسنده با کلمه مواجه می شود که نیاز می‌بیند خواننده بیشتر با آن آشنا شود و معنی آن را بداند در صورتی که توضیح آن داخل همان متن باعث عدم انسجام مطلب می‌شود بنابراین از علامت ستاره استفاده می‌کند و علامت ستاره به این معناست که خواننده به پاورقی مراجعه کنند تا معنای آن کلمه و یا توضیحات بیشتری در مورد آن را بخواند.

دو ستاره ( **)

زمانی از علامت دو ستاره اشاره می شود که نویسنده می‌خواهد بگوید در پاورقی های قبلی، توضیح یک واژه داده شده است.

 نکته مهم در استفاده از تمام علائم نگارشی ذکر شده این است که هنگام تایپ کردن به این نکته توجه داشته باشیم که علائم نگارشی باید به کلمه قبل بچسبند و از کلمه بعدی فاصله داشته باشند.

به جز سه علامت و آن سرآمد شامل پرانتز قلاب و گیومه می‌باشند. این سه علامت باید از کلمه قبلی خود فاصله و به کلمه بعدی بچسبند.

به جملات زیر دقت کنید.

جملاتی که از لحاظ رعایت علائم نگارشی، درست هستند:

_در آن روزها ۲۰ سال پیش وقتی نوزاد مرده به دنیا می‌آمد، خود بیمارستان نوزاد مرده را دفن می‌کرد.

_ آنها می‌گفتند: «زودتر کار رو تموم کن تا اون همه چیز رو فراموش کنه.»

_ دکتر جک در دبیرستان کلاسهایی برای کنار آمدن با غم و اندوه برگزار کرد؛ او از سخنران‌ها دعوت می‌کرد تا در دبیرستان، صحبت کنند.

همین جملات وقتی که از لحاظ علائم نگارشی، درست نوشته نشده‌اند:

_ در آن روزها ۲۰ سال پیش وقتی نوزاد مرده به دنیا می‌آمد ، خود در بیمارستان نوزاد مرده را دفن می‌کرد .

_ آنها می‌گفتند :« زودتر کار رو تموم کن تا اون همه چیز رو فراموش کنه .»

_دکتر جک در دبیرستان کلاسهای برای کنار آمدن برگزار کرد و سخن را دعوت می‌کرد. تا در دبیرستان صحبت کنند.

 رعایت نیم‌فاصله (Semi-Space)

رعایت نیم فاصله یکی دیگر از موارد بسیار مهم در نگارش متن‌ها می باشد که متاسفانه توسط کاربران شبکه‌های مجازی تا حد زیادی مورد غفلت قرار گرفته است.

لازم است بدانیم چه زمانهایی ملزم به استفاده از نیم‌فاصله هستیم. 

الف) زمانی که می‌خواهیم قبل از کلمه های آن و این را به کار ببریم.

به عبارت های زیر دقت کنید:

حالت درست: آن‌دانشجو

حالت نادرست: آن دانشجو

ب) زمانی که میخواهیم از علامت جمع ها استفاده کنیم. به عبارت های زیر دقت کنید:

حالت درست: کتاب‌ها

حالت نادرست: کتاب ها

ج) گاهی هم ملزم به استفاده از نیم فاصله در داخل یک کلمه هستیم. و این اتفاق زمانی می‌افتد که با کلمه های مرکب سر و کار داریم؛ به واژه های زیر دقت کنید.

دانشجو، گل‌فروشی‌، تامین‌کننده

د) یکی از مهمترین موقعیت‌هایی استفاده از نیم فاصله در نوشتن یک متن ضروری است زمانی است که می‌خواهیم از انواع و اقسام فعل های مضارع و ماضی نقلی و ماضی استمراری استفاده کنیم.

در فعل‌های مضارع بعد از پیشوند می و در سایر فعل ها بعد از پسوندها می‌بایست به رعایت نیم‌فاصله، دقت داشته باشیم.

به واژه‌های زیر دقت کنید:

حالت درست: می‌روم. شنیده‌اند. شکسته‌ایم.

حالت نادرست: می روم. شنیده اند. شکسته ایم.

و ) زمان استفاده از ی و ای

به واژه های زیر دقت کنید:

حالت درست: کاشانه‌ی‌ پر مهر، لباس دخترانه‌ای

حالت نادرست: کاشانه ی پرمهر، لباس دخترانه ای

ه) زمان‌هایی که از صفت تفضیلی‌های تر و ترین استفاده می‌کنیم. 

به واژه های زیر دقت کنید:

حالت درست: خوب‌تر، برازنده‌ترین

حالت نادرست: خوب تر، برازنده ترین

رعایت هکسره

به جملات زیر دقت کنید:

حاله خیلی خوبی دارم.

امروز هوا خیلی بدِ.

اینجاست که رعایت نکردن قانونی به سادگی هکسره موجب می‌شود از آراستگی نوشته‌ی ما تا حد زیادی کاسته شود.

حالا به شما چند تکنیک یاد می‌دهیم تا متوجه شوید چه زمانی می توانید از علامت کسره و چه زمانی می توانید از ه استفاده کنید.

۱) چه زمانی، استفاده از ِ صحیح می‌باشد؟

هر زمان که داریم کلمه ای را توضیح می‌دهیم یا توصیفی برای آن ارائه می‌کنیم استفاده از کسره مجاز است.

حالت درست: برای خودت، گل خوشبو

حالت نادرست: برایه خودت، گله خوشبو

۲) چه زمانی استفاده از ه درست است؟

الف) زمانهایی که حرف ه جزئی از کلمه باشد: مانند مُرده.

دو موقعیت دیگری که استفاده از ه صحیح است از اهمیت بالایی برخوردارند به این دو نکته، خوب دقت کنید:

ب) زمانی که میخواهیم به زبان خودمانی بنویسیم. به به عنوان نمونه ما به زبان رسمی اینطور می‌نویسیم: هوا بدون تو دلگیر است. در حالی که همین جمله را در شکسته نویسی و به اصطلاح خودمانی نوشتن اینطور می‌نویسیم: هوا بدون تو دلگیره.

ج) زمانی که با ه، در مورد چیزی صحبت می‌کنیم که مخاطب آن را می‌شناسد.

کتابِ دانش آموزه.

این جا منظور از دانش آموز دانش آموزی است که مخاطبان را میشناسد. این حالت هم مربوط به زمانی است که داریم شکسته‌نویسی‌ می‌کنیم.